Blog

Mỗi ngày, đôi chân của bạn phải đối mặt với vô số rủi ro tiềm ẩn tại nơi làm việc: từ những chiếc đinh sắc nhọn, vật nặng bất ngờ rơi xuống, sàn nhà trơn trượt cho đến hóa chất ăn mòn. Trong môi trường đó, đôi giày bảo hộ không chỉ là một phần của đồng phục, mà chính là “người vệ sĩ” thầm lặng, là tuyến phòng thủ đầu tiên và quan trọng nhất bảo vệ bạn.

Tuy nhiên, nhiều người lao động lại có suy nghĩ chủ quan rằng: “Giày của tôi trông vẫn còn nguyên vẹn, chắc vẫn dùng tốt”. Đây là một quan niệm cực kỳ nguy hiểm. Giống như bất kỳ thiết bị an toàn nào, giày bảo hộ cũng có tuổi thọ và sẽ bị xuống cấp theo thời gian. Việc mang một đôi giày đã mất đi tính năng bảo vệ cũng nguy hiểm không kém việc đi chân trần đến công trường.

Vậy làm thế nào để biết chính xác thời điểm “vàng” cần phải thay giày bảo hộ mới? Bài viết này sẽ là kim chỉ nam toàn diện, giúp bạn nhận biết rõ ràng 7 dấu hiệu cảnh báo quan trọng, đảm bảo đôi chân bạn luôn được bảo vệ một cách tối ưu.

1. Tại sao việc thay giày bảo hộ đúng lúc lại quan trọng?

Trước khi đi vào các dấu hiệu chi tiết, chúng ta cần hiểu rõ tại sao việc này không phải là một sự lãng phí, mà là một khoản đầu tư bắt buộc cho sự an toàn và sức khỏe của chính bạn.

• Đảm bảo chức năng bảo vệ cốt lõi: Một đôi giày bảo hộ được thiết kế với các tính năng chuyên biệt như mũi thép chống dập ngón, đế lót thép chống đâm xuyên, hay đế cao su chống trơn trượt. Theo thời gian và qua các tác động vật lý, những tính năng này sẽ bị mài mòn và suy yếu. Một chiếc mũi thép đã bị va đập mạnh sẽ không thể chịu được lực tương tự lần thứ hai. Một chiếc đế đã mòn vẹt sẽ không còn đủ độ bám trên bề mặt dính dầu nhớt. Việc thay giày bảo hộ đúng lúc chính là đảm bảo các chức năng này luôn ở trạng thái hoàn hảo.
• Phòng tránh tai nạn lao động: Theo thống kê của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), trượt, vấp, ngã là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra tai nạn tại nơi làm việc. Một đôi giày cũ với đế mòn làm tăng nguy cơ này lên gấp nhiều lần. Tương tự, một tấm lót chống đâm xuyên đã bị nứt có thể khiến một chiếc đinh dễ dàng xuyên qua. Những tai nạn này hoàn toàn có thể được ngăn chặn nếu người lao động sử dụng trang bị bảo hộ còn đầy đủ chức năng.
• Bảo vệ sức khỏe lâu dài: Giày bảo hộ không chỉ chống lại các tác động từ bên ngoài mà còn hỗ trợ cấu trúc bàn chân trong suốt nhiều giờ làm việc. Một đôi giày cũ, mất phom dáng, lớp đệm lót bị xẹp sẽ không còn khả năng nâng đỡ, gây ra các cơn đau mỏi ở bàn chân, khớp gối, hông và thậm chí cả cột sống. Về lâu dài, điều này có thể dẫn đến các bệnh cơ xương khớp mãn tính.
• Tuân thủ quy định an toàn lao động: Theo Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015 tại Việt Nam, người sử dụng lao động có nghĩa vụ trang cấp và đảm bảo các phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE), bao gồm giày bảo hộ, luôn ở trong tình trạng tốt nhất. Việc sử dụng một đôi giày hỏng không chỉ gây nguy hiểm cho bạn mà còn có thể khiến người sử dụng lao động đối mặt với các vấn đề pháp lý.

2. 7 Dấu hiệu quan trọng cho thấy đã đến lúc thay giày bảo hộ mới

Đây là phần quan trọng nhất. Hãy cởi đôi giày bảo hộ lao động bạn đang đi và tự mình kiểm tra ngay lập tức dựa trên những dấu hiệu chi tiết dưới đây.

2.1. Phần đế giày bị mòn, nứt hoặc tách lớp

Đế giày là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với mặt đất và chịu nhiều mài mòn nhất. Đây cũng là nơi chứa đựng hai tính năng an toàn quan trọng: chống trơn trượt và chống đâm xuyên.

• Mất khả năng chống trơn trượt: Hãy lật úp đôi giày của bạn lên. Bạn có thấy các rãnh gai sâu trên bề mặt đế không? Chúng được thiết kế để tạo ra ma sát và thoát nước, giúp bạn đứng vững trên các bề mặt trơn ướt.
  • Dấu hiệu hỏng: Nếu các rãnh gai này đã bị mài mòn đến mức bề mặt đế trở nên phẳng, nhẵn (đặc biệt là ở khu vực gót và mũi chân), thì khả năng chống trượt đã gần như bằng không. Tình trạng này nguy hiểm chẳng khác nào một chiếc lốp xe ô tô bị mòn vẹt chạy dưới trời mưa.
• Giảm khả năng chống đâm xuyên: Nhiều loại giày bảo hộ có một lớp lót bằng thép hoặc vật liệu composite (Kevlar) nằm giữa đế ngoài và lót trong để chống lại các vật sắc nhọn.
  • Dấu hiệu hỏng: Khi đế ngoài bị nứt, tách lớp hoặc có lỗ thủng, nó sẽ làm lộ lớp bảo vệ này ra ngoài. Điều này không chỉ làm giảm khả năng chống đâm xuyên mà còn tạo điều kiện cho nước và hóa chất thấm ngược vào bên trong, phá hủy cấu trúc giày từ bên trong.

Cách kiểm tra thực tế: Dùng tay bẻ cong mạnh phần mũi giày. Nếu bạn thấy xuất hiện các vết nứt sâu hoặc có kẽ hở giữa lớp đế ngoài và phần thân giày, đó là dấu hiệu rõ ràng cho thấy keo dán và vật liệu đã lão hóa. Đã đến lúc bạn cần một đôi giày mới.

2.2. Mũi giày (phần bảo vệ ngón chân) bị hư hỏng hoặc lộ ra ngoài

Mũi giày cứng (bằng thép hoặc composite) được ví như “mũ bảo hiểm” cho các ngón chân của bạn. Nó được thiết kế để chịu được một lực tác động cực lớn, nhưng chỉ MỘT LẦN DUY NHẤT.

• Mũi thép/composite bị móp, biến dạng: Nếu bạn từng làm rơi một vật rất nặng vào mũi giày, hoặc bị xe nâng chèn qua, thì ngay cả khi mắt thường không thấy vết nứt, cấu trúc chịu lực bên trong của mũi giày gần như chắc chắn đã bị tổn thương. Nó đã hoàn thành nhiệm vụ của mình và không còn khả năng bảo vệ bạn ở mức độ tương tự trong lần va chạm tiếp theo.
  • Quy tắc vàng: Bất kỳ đôi giày nào đã chịu một va đập mạnh ở phần mũi đều phải được thay thế ngay lập tức, không cần đắn đo.
• Mũi giày bị lộ ra ngoài: Theo thời gian sử dụng, phần da hoặc vật liệu bọc bên ngoài mũi giày có thể bị mài mòn, rách toạc và làm lộ phần lõi cứng bên trong. Khi đó, mũi giày không còn được cố định chắc chắn, có thể bị xê dịch và làm giảm diện tích bảo vệ cho các ngón chân.

2.3. Thân giày (da hoặc vải) bị rách, nứt, hoặc bung chỉ

Thân giày đóng vai trò như một lớp áo giáp, che chắn toàn bộ bàn chân khỏi các yếu tố nguy hiểm từ môi trường.

• Mất khả năng bảo vệ: Một vết rách, dù nhỏ, cũng là một “cửa ngõ” cho các mối nguy. Ví dụ, với một thợ hàn, tia lửa điện có thể bắn vào chân qua vết rách. Với công nhân nhà máy hóa chất, một giọt axit nhỏ có thể lọt qua đường chỉ bị bung và gây bỏng nặng.
• Giảm độ bền kết cấu: Các đường chỉ may chắc chắn giúp liên kết phần thân và đế giày thành một khối thống nhất. Khi chỉ bị đứt hoặc bung, đặc biệt là ở những khu vực chịu nhiều áp lực như gót chân và mắt cá, đôi giày sẽ mất đi sự ổn định, dễ bị biến dạng khi di chuyển và không còn khả năng bảo vệ mắt cá chân khỏi bị trẹo.

Ví dụ thực tế: Anh Minh, một công nhân xây dựng, đã bỏ qua vết rách nhỏ trên thân giày của mình. Trong một lần trộn vữa, xi măng ướt đã lọt qua vết rách và tiếp xúc với da anh trong nhiều giờ. Kết quả là anh bị bỏng xi măng, một dạng bỏng hóa học gây đau đớn và cần thời gian dài để chữa trị. Đây là một bài học đắt giá về tầm quan trọng của việc kiểm tra dấu hiệu hỏng giày bảo hộ.

2.4. Giày bị thấm nước hoặc hóa chất

Một trong những chức năng quan trọng của giày bảo hộ, đặc biệt là giày làm từ da, là khả năng chống thấm ở mức độ nhất định. Khi khả năng này không còn, đôi chân của bạn sẽ phải đối mặt với nhiều nguy hiểm.

• Phá hủy vật liệu từ bên trong: Nước, dầu mỡ hoặc hóa chất khi ngấm vào bên trong sẽ không thể thoát ra dễ dàng. Môi trường ẩm ướt kéo dài sẽ làm mục da, phá hủy các loại keo dán chuyên dụng và gây ra hiện tượng lão hóa vật liệu nhanh chóng. Đôi giày của bạn sẽ xuống cấp nhanh hơn dự tính.
• Nguy cơ trực tiếp cho sức khỏe: Đây là yếu tố nguy hiểm hơn. Hóa chất, dù là axit hay bazơ, khi ngấm qua lớp bảo vệ và tiếp xúc với da có thể gây bỏng hóa học nghiêm trọng. Môi trường ẩm ướt liên tục bên trong giày cũng là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn và nấm phát triển, gây ra các bệnh về da, nấm móng và mùi hôi khó chịu.

Lưu ý: Nếu giày của bạn đã tiếp xúc với hóa chất ăn mòn mạnh, hãy coi như nó đã hỏng hoàn toàn và cần được thải bỏ theo quy trình xử lý chất thải nguy hại. Đừng cố gắng làm sạch và tái sử dụng vì dư lượng hóa chất vẫn có thể còn sót lại và gây hại.

2.5. Các bộ phận phụ bị hỏng

Đừng xem thường những hư hỏng ở các bộ phận được cho là “phụ” như dây giày hay lỗ xỏ, bởi chúng ảnh hưởng trực tiếp đến độ ổn định và an toàn khi di chuyển.

• Dây giày bị sờn, đứt: Dây giày giúp siết chặt và cố định giày ôm khít vào chân bạn. Một sợi dây bị sờn có thể đứt bất cứ lúc nào. Nếu nó đứt khi bạn đang di chuyển trên giàn giáo hay đang mang vác vật nặng, đôi giày bị lỏng lẻo có thể khiến bạn vấp ngã ngay lập tức.
• Lỗ xỏ dây bị rách, bung khoen kim loại: Khi lỗ xỏ bị rách, bạn không thể siết chặt dây giày được nữa. Điều này làm giảm khả năng bảo vệ mắt cá chân khỏi bị trẹo khi bước đi trên địa hình không bằng phẳng.

Đây là những bộ phận có thể thay thế, nhưng nếu chúng hỏng liên tục, đó có thể là dấu hiệu cho thấy kết cấu tổng thể của đôi giày đã yếu đi.

2.6. Giày không còn thoải mái, gây đau chân

Sự thoải mái không phải là một yếu tố xa xỉ, nó là một phần của an toàn. Một đôi giày gây đau nhức sẽ làm bạn mất tập trung vào công việc, và sự xao nhãng chính là “mẹ đẻ” của tai nạn.

• Lớp lót bên trong bị xẹp, rách (insole): Lớp lót có tác dụng nâng đỡ vòm chân và giảm sốc. Sau hàng trăm giờ đi lại và đứng làm việc, chúng sẽ bị nén chặt và mất đi độ đàn hồi. Khi đó, toàn bộ áp lực sẽ dồn thẳng xuống lòng bàn chân và gót chân, gây đau mỏi, thậm chí là viêm cân gan chân.
• Phom giày bị biến dạng: Một đôi giày chất lượng sẽ giữ được phom dáng trong thời gian dài. Tuy nhiên, giày cũ hoặc kém chất lượng sẽ bị bai giãn, méo mó. Giày không còn ôm vừa vặn sẽ gây ra sự cọ xát, dẫn đến phồng rộp da và khiến bước đi của bạn không còn vững chắc.

Nếu sau một ngày làm việc, bạn luôn cảm thấy đau nhức bất thường ở chân, mắt cá hay thậm chí là lưng, rất có thể “thủ phạm” chính là đôi giày bảo hộ đã xuống cấp của bạn.

2.7. Giày hết hạn sử dụng theo khuyến nghị của nhà sản xuất

Đây là yếu tố mà rất nhiều người bỏ qua. Giống như mũ bảo hiểm, giày bảo hộ cũng có hạn sử dụng, ngay cả khi bạn không mang chúng thường xuyên.

• Sự lão hóa của vật liệu: Các vật liệu như cao su, nhựa PU (dùng làm đế giày), và các loại keo dán công nghiệp sẽ tự phân hủy và mất đi đặc tính cơ học theo thời gian do tác động của nhiệt độ, độ ẩm và oxy trong không khí. Một đôi giày được sản xuất từ 3-5 năm trước, dù chưa từng được sử dụng, cũng có thể có phần đế giòn, dễ gãy hoặc lớp keo đã khô, dễ bị bung.
• Tuổi thọ giày bảo hộ: Các nhà sản xuất uy tín thường đưa ra khuyến nghị về tuổi thọ sản phẩm. Mặc dù không có một con số tuyệt đối, quy tắc chung là:
  • Từ 6-12 tháng đối với người lao động làm việc trong môi trường khắc nghiệt, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, nhiệt độ cao, hoặc di chuyển nhiều.
  • Từ 12-18 tháng đối với người làm việc trong môi trường ít khắc nghiệt hơn như nhà xưởng, kho bãi.

Lời khuyên từ chuyên gia: Hãy luôn kiểm tra ngày sản xuất được in trên tem của giày khi mua hoặc được cấp phát. Đừng nhận một đôi giày đã được sản xuất quá lâu.

3. Hướng dẫn cách kiểm tra và bảo quản để kéo dài tuổi thọ giày bảo hộ

Việc thay giày bảo hộ là bắt buộc khi chúng hư hỏng, nhưng bạn hoàn toàn có thể kéo dài tuổi thọ của một đôi giày mới bằng cách kiểm tra và chăm sóc chúng đúng cách.

3.1. Lịch trình kiểm tra giày định kỳ

Hãy biến việc này thành một thói quen an toàn:

• Kiểm tra nhanh hàng ngày (30 giây): Trước khi xỏ giày vào chân, hãy liếc nhìn tổng thể để phát hiện các hư hỏng rõ ràng như dây giày bị sờn, vết rách lớn, hoặc đế bị dính các vật sắc nhọn.
• Kiểm tra kỹ hàng tuần (5 phút): Dành thời gian cuối tuần để làm sạch giày và kiểm tra cẩn thận từng dấu hiệu đã được liệt kê trong bài viết này.

3.2. Mẹo bảo quản giày bảo hộ đúng cách

• Làm sạch thường xuyên: Dùng bàn chải mềm và khăn ẩm để loại bỏ bùn đất, dầu mỡ sau mỗi ngày làm việc. Điều này ngăn chặn các chất bẩn phá hủy vật liệu giày.
• Làm khô đúng cách: Nếu giày bị ướt, hãy vo giấy báo nhét vào bên trong để hút ẩm và để giày khô tự nhiên ở nơi thoáng gió. Tuyệt đối không hơ trực tiếp trên lửa, dùng máy sấy nhiệt độ cao hay phơi dưới nắng gắt vì nhiệt độ sẽ làm hỏng da, giòn đế và khô keo.
• Bảo quản nơi khô ráo: Khi không sử dụng, hãy cất giày ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh những nơi ẩm thấp hoặc có ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp.

4. Kết luận

Đôi giày bảo hộ là một công cụ lao động, một thiết bị an toàn thiết yếu chứ không đơn thuần là một món đồ thời trang. Việc nhận biết đúng thời điểm cần thay thế nó thể hiện sự chuyên nghiệp và trách nhiệm của bạn đối với sự an toàn của chính bản thân mình.

Hãy nhớ lại 7 dấu hiệu “vàng”: đế mòn, mũi hỏng, thân rách, bị ngấm hóa chất, phụ kiện hỏng, gây đau chân, và hết hạn sử dụng. Đừng bao giờ thỏa hiệp với sự an toàn bằng cách cố gắng sử dụng một đôi giày đã không còn đảm bảo chất lượng. Chi phí cho một đôi giày mới là không đáng kể so với những tổn thất về sức khỏe, thời gian và tiền bạc nếu một tai nạn không may xảy ra.

Ngay sau khi đọc xong bài viết này, hãy dành 5 phút để kiểm tra lại “người vệ sĩ” đang bảo vệ đôi chân bạn. Nếu bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào trong số 7 dấu hiệu trên, đừng chần chừ! Hãy lập tức đề xuất với quản lý hoặc bộ phận an toàn của công ty để được trang cấp một đôi giày bảo hộ mới. Bảo vệ đôi chân của bạn cũng chính là bảo vệ sức khỏe và tương lai của bạn.

5. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

• Tuổi thọ trung bình của một đôi giày bảo hộ là bao lâu?

Tuổi thọ của giày phụ thuộc rất nhiều vào môi trường làm việc và tần suất sử dụng. Tuy nhiên, theo khuyến nghị chung, bạn nên thay giày sau mỗi 6-12 tháng nếu làm việc trong môi trường khắc nghiệt và 12-18 tháng cho môi trường ít khắc nghiệt hơn, hoặc ngay lập tức khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu hư hỏng nào.

• Giày bảo hộ bị ướt mưa có sao không và làm khô thế nào?

Bị ướt mưa không làm hỏng giày ngay lập tức, nhưng nếu không được làm khô đúng cách sẽ gây hại. Cách tốt nhất là tháo miếng lót trong ra, nhét đầy giấy báo vào bên trong giày và để khô tự nhiên ở nơi thoáng mát. Thay giấy báo vài lần nếu giày quá ướt. Tránh dùng nhiệt để làm khô giày.

• Tôi có thể tự dán lại đế giày bị hở keo bằng keo con voi (keo 502) không?

Tuyệt đối không. Các loại keo dán thông thường không có đủ độ bám dính và khả năng chịu lực như keo chuyên dụng trong sản xuất giày. Việc tự sửa chữa có thể làm đế giày bong ra bất ngờ khi bạn đang di chuyển, gây nguy hiểm. Hơn nữa, các loại keo này có thể làm chai cứng và phá hủy vật liệu xung quanh.

• Công ty có bắt buộc phải cấp giày bảo hộ mới khi giày cũ của tôi bị hỏng không?

Có. Theo Khoản 3, Điều 16 của Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, người sử dụng lao động có nghĩa vụ phải trang cấp đầy đủ, đảm bảo chất lượng các phương tiện bảo vệ cá nhân. Nếu giày của bạn bị hỏng do quá trình lao động thông thường, công ty có trách nhiệm phải thay thế cho bạn.